İsviçre, yapay zeka (YZ) dünyasına önemli bir katkı sağlayarak, ulusal çapta geliştirdiği "Apertus" adlı büyük dil modelini (LLM) kamuoyuna duyurdu. EPFL (İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü Lausanne), ETH Zurich (Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü) ve CSCS (İsviçre Ulusal Süper Bilgisayar Merkezi) tarafından ortaklaşa geliştirilen Apertus, tamamen açık kaynaklı, şeffaf ve çok dilli yapısıyla dikkat çekiyor. Model, Latincede "açık" anlamına gelen Apertus adıyla, geliştirme sürecinin tüm detaylarının, yani mimarisinden model ağırlıklarına, eğitim verilerinden yöntemlerine kadar her şeyin kamuya açık ve belgelenmiş olmasını vurguluyor.
Apertus'un geliştirilmesindeki temel felsefe, yapay zekayı ticari kaygılardan uzak, kamu yararına hizmet eden bir araç olarak sunmak. Bu yaklaşım, OpenAI gibi büyük ticari modellerin aksine, erişimi kısıtlanan kapalı sistemlerden ayrışıyor. İnovasyonu hızlandırmak, bağımsız doğrulamayı kolaylaştırmak ve YZ'nin riskleri ile fırsatları üzerine yapılan araştırmaları ilerletmek amacıyla Imanol Schlag (ETHZ YZ Merkezi araştırma bilimcisi) gibi uzmanlar tarafından "araştırmanın ilerlemesi için gerekli" olarak nitelendirilen Apertus, araştırmacılara, geliştiricilere ve hatta meraklı kullanıcılara modeli inceleme, üzerine inşa etme ve kendi ihtiyaçlarına göre uyarlama imkanı sunuyor.
Model, İsviçre veri koruma yasaları, telif hakkı yasaları ve AB Yapay Zeka Yasası'nın şeffaflık yükümlülükleri göz önünde bulundurularak titizlikle hazırlandı. Özellikle veri bütünlüğü ve etik standartlara büyük önem verildi. Apertus'un eğitim veri kümesi, yalnızca kamuya açık verilerden oluşuyor ve web sitelerinden gelen makine tarafından okunabilir "opt-out" (çıkma) isteklerine saygı gösterilerek ve kişisel veriler filtrelenerek oluşturuldu. Bu çok dilli model, 15 trilyon token üzerinde, %40'ı İngilizce olmayan dil verileriyle eğitildi; bu sayede İsviçre Almancası, Romanşça gibi bugüne kadar YZ modellerinde yeterince temsil edilmeyen birçok dili de kapsıyor.
Apertus'a, stratejik ortak Swisscom platformu, Hugging Face gibi popüler YZ platformları ve Kamu Yapay Zeka ağı (Public AI network) üzerinden erişilebiliyor. Maliyetinin büyük ölçüde CSCS'nin "Alps" süper bilgisayarındaki 10 milyon GPU saati ve ETH Kurulunun yatırımlarıyla karşılandığı belirtilen proje, Swisscom gibi stratejik ortakların da desteğini alıyor. Bu adım, yapay zeka alanında İsviçre'nin kendi "egemen" ve "güvenilir" yapısını inşa etme vizyonunu da güçlendiriyor. Geliştiriciler için ilk pratik deneyim fırsatları, önümüzdeki Swiss {ai} Weeks etkinliklerinde hackathonlar aracılığıyla sunulacak.